Een totaal mislukt geldverslindend project
“Vrouwen die ongewenst zwanger zijn, kunnen in de toekomst ook bij de huisarts terecht voor de abortuspil”. Dit schreef voormalig minister Edith Schippers (Volksgezondheid) op maandag 27 juni 2016 in een brief aan de Tweede Kamer. Haar bedoeling was dat huisartsen de abortuspil tot zestien dagen overtijd voor zouden mogen schrijven. Op 11 oktober 2017 schoof Kabinet Rutte 3 haar plannen de ijskast in.
Op 21 februari 2018 dienden de kamerleden Corinne Ellemeet (GroenLinks) en Lilianne Ploumen (PvdA) samen een initiatiefwet in om de abortuspil toch via de huisartsen mogelijk te maken.
Stap voor stap is de Tweede Kamer gemasseerd om het wetsvoorstel geaccepteerd te krijgen. Naar verwachting van de indieners zou blijken dat dertig tot zestig procent van de huisartsen bereid zou zijn hieraan mee te gaan werken. De verwachtingen waren hoog gespannen.
Inmiddels zijn we bijna tien jaar verder. De huisartsen weten al jaren dat deze mogelijkheid er aan zat te komen. In februari 2022 verscheen in dagblad Trouw een artikel van twee huisartsen met forse kritiek op de plannen. Anderhalf jaar later in november 2023 vond er een internetconsultatie plaats om te peilen hoe huisartsen en anderen dachten over deze wetswijziging. Vijfenveertig reacties volgden met slechts enkele positieve reacties. De belangstelling van de huisartsen bleek dus toen al bijzonder laag te zijn. Er was met name veel kritiek op de wet vanwege de toenemende werkdruk, geen echo’s ter plaatse kunnen maken, administratieve rompslomp en een veel gehoorde opmerking was dat de huisartsenposten ’s avonds met de mogelijke complicaties te maken zouden kunnen krijgen. Dit vonden vele huisartsen ongewenst. Ook diverse aborteurs plaatsen zeer kritische vragen. De internetconsultatie bleek echter een wassen neus. Er werd niet echt naar de bezwaren geluisterd. Die werden weggepoetst om alle drempels weg te nemen. Naar nu blijkt hebben de indieners de bezwaren niet weten weg te nemen bij de huisartsen.
In januari 2025, toen de mogelijkheid realiteit was geworden, bleek dat de animo bij de huisartsen nog steeds bijzonder laag was. Zeg maar gerust: de animo is verwaarloosbaar. De huisartsen willen de abortuspil niet voorschrijven. Slechts 77 huisartsen waren in januari bevoegd om de abortuspil voor te schrijven.
Over het aantal huisartsen in Nederland circuleren allerlei getallen. Fiom spreekt over ruim 12.000. De Nederlandse Rekenkamer over 14.300 en Medisch Contact zelfs over 15.902 BIG geregistreerde huisartsen die voor het voorschrijven in aanmerking zouden komen. Uit het artikel van Medisch Contact blijkt dat er per 14 augustus 392 huisartsen bevoegd zijn. Dat is slechts 2,4%! Dat zijn totaal andere getallen dan waar de initiatiefnemers mee kwamen om de Tweede Kamer en de Eerste Kamer te overtuigen. Dertig tot zestig procent van de huisartsen zou neer komen op 4.770 tot 9.541 huisartsen. Zelfs de ondergrens van de verwachtingen wordt bij lange na niet gehaald. De overheid had dit kunnen verwachten gezien alle kritiek. Uit een van de reacties tijdens de internetconsultatie van de wet in november 2023 was al gebleken dat 80% van de huisartsen niet mee wilde doen.
Dit is een enorm gezichtsverlies voor de initiatiefnemers. Ze hebben de Kamer jaren bezig gehouden voor iets waar de huisartsen niet aan mee willen werken. Het ministerie van VWS is ermee belast en allerlei adviesorganen hebben er veel tijd ingestoken. Nu zien we dat er van alles geprobeerd wordt om dit mislukte project toch een positieve draai te geven. Dagblad Trouw kopte op de voorpagina dat ruim drie procent van de huisartsen bevoegd is om de abortuspil voor te schrijven. Om dat ‘ruime’ percentage te bereiken werd uitgegaan van een bijzonder laag aantal huisartsen in ons land. Bijna 25% lager dan het Medisch Contact vermeld.
Volgens Daphne Latour, onderzoeker bij FIOM, is de stijging van het aantal artsen dat mag voorschrijven niet meer of minder dan verwacht. ‘Wat we vooral zien is dat het zich als een olievlek aan het verspreiden is onder huisartsen.’ Zo wordt ze geciteerd in een artikel bij Medisch Contact. De verwachting was dertig tot zestig procent en blijkt nu slechts 2,4% te zijn… En die ‘olievlek’ lijkt meer op een dikke druppel teer die een klein beetje is uitgezakt op een trottoirtegel en door verdroging zich nauwelijks verder meer verspreid.
In hetzelfde artikel van het Medisch Contact wordt genoemd dat er sinds 1 januari al tweehonderd declaraties zijn ingediend voor de abortuspil door de huisarts en de apotheek. Dat wordt gebracht als heel veel, echter een apotheek en de huisarts moeten voor één behandeling beide apart een declaratie indienen, zo is verderop in het artikel te lezen. Het gaat dus om honderd abortuspillen in zeven maanden tijd. Dat zijn 14 abortuspillen per maand van de 3.276 abortussen die er maandelijks worden uitgevoerd in ons land.
De wetswijziging om de abortuspil bij de huisarts beschikbaar te krijgen is een geldverslindend en totaal mislukt project geworden. De wetswijziging was geen vraaggestuurde actie vanuit de huisartsen, maar een ideologisch gestuurde actie van de abortusvoorstanders. De indieners waren de realiteit uit het oog verloren. Het beëindigen van het leven van een ongeboren kind is geen medische zorg. Geen wonder dat het overgrote deel van de huisartsen hier niet aan mee wil werken.
Kees van Helden
Algemeen coördinator vereniging Kies Leven
