Cognitieve dissonantie is een veel voorkomend probleem. Een probleem dat mensen in totale verwarring kan brengen en in gewetensnood.
Cognitieve dissonantie is het gevoel dat je kunt ervaren bij dingen die je doet, denkt of voelt die in strijd zijn met je eigen overtuigingen. Zo kan deze onrust opdoemen wanneer twee van jouw gedachten of gedragingen elkaar tegenspreken. Dit is vervelend en kan zorgen voor een gevoel van schuld.
Enkele voorbeelden:
Je hebt iets gekocht dat je niet nodig hebt. Daar kun je een schuldgevoel over krijgen en dat voelt niet goed, dat houdt je bezig.
Of je besluit met het vliegtuig op vakantie te gaan, terwijl je de week ervoor nog uit volle overtuiging op de A12 mee deed met een demonstratie voor het milieu.
Situaties waarbij je met je te nemen of genomen beslissing in conflict kan komen. En zeker als anderen die jou goed kennen je hierop aanspreken.
Oplossingen
Om deze onbalans in je gedachte op te lossen kun je er voor kiezen om je standpunten aan te passen, zodat je geen conflict meer ondervindt van je beslissing.
Een ander mogelijkheid is dat je voorwaarden gaat bedenken die passen bij je beslissing, zodat de beslissing past bij een bepaalde uitzondering waardoor het gerechtvaardigd was om die beslissing te nemen.
Nog een andere optie is om te gaan bagatelliseren, je maakt zaken heel klein en onbelangrijk, zodat je over je beslissing niet schuldig hoeft te voelen.
Een andere uitweg is dat je mensen om je heen zoekt die dezelfde beslissing hebben genomen en je gaat elkaar bemoedigen door te vertellen hoe goed en noodzakelijk die beslissing was.
Abortus
Binnen de hele abortusdiscussie speelt cognitieve dissonantie een grote rol. De ene groep vrouwen heeft nooit van te voren bedacht dat ze onbedoeld zwanger zouden kunnen raken. En waren altijd overtuigd dat abortus fout was, totdat ze zelf in zo’n situatie terecht kwamen. Welke beslissing neem je, blijf je bij je standpunt of pas je je standpunten aan? Een andere groep vrouwen bedenkt uitzonderingen, zodat ze voor zichzelf de abortus alsnog kunnen rechtvaardigen ondanks dat ze er altijd op tegen waren. Het bagatelliseren van abortus is misschien wel het grootste gevaar voor de samenleving. Deze ‘oplossing’ wordt in ons land steeds verder doorgevoerd. Niet onbegrijpelijk want er lopen inmiddels in Nederland ongeveer anderhalf miljoen vrouwen rond met een abortuservaring. En nee, abortus mag niet fout zijn, want dan hebben al die vrouwen een probleem.
Voorbeelden
In een recente column van BNNVara neemt Omar Larabi een aantal films onder de loep. Zij schetst een opmerkelijk voorbeeld van de tv-serie ‘een huis vol’. Ze zegt: ”Waarbij de vader, Maarten Blom de foetus die in de baarmoeder van zijn vrouw groeit ‘een kindje’ noemt”. Dat wordt door de columniste niet gezien als een onschuldige opmerking, maar juist als een vorm van een hele anti-abortus-agenda achter zo’n aanduiding. Echter welke vrouw vertelt op een verjaardag dat zij in verwachting is van een foetus? Iedereen praat dan over een kindje of baby. Het kan zijn dat in de omgeving van de columniste een abortus heeft plaatsgevonden en zij niet geconfronteerd wil worden met het idee dat daar misschien wel een kindje is gedood, een mens een toekomst is ontnomen door die abortus. Het mag dus nog niets voorstellen.
Een ander voorbeeld is de afschaffing van de vijf dagen bedenktijd. Een abortus moet zo gebagatelliseerd worden dat het niets voorstelt en je hier ook niet meer over hoeft na te denken. Dan kom je minder snel in conflict met je geweten. Immers de meerderheid van de parlementariërs vonden dat ook. Of abortus moet nog laagdrempeliger worden door de abortuspil via de huisarts beschikbaar te stellen. De volgende stap is al in de maak: de abortuspil via de verloskundige[1].
Met man en macht wordt er gezocht naar vrouwen die geen spijt hebben van hun abortus om deze vrouwen zoveel mogelijk podium te geven. Hiermee wordt het signaal afgegeven dat abortus niets voorstelt en je daar geen spijt van krijgt.
Alle negatieve gevolgen van een abortus mogen er gewoon niet zijn. Elk onderzoek dat een ander signaal afgeeft moet gebagatelliseerd worden in de media. En elke organisatie die zich tegen abortus verzet, moet aangepakt en zwart gemaakt worden. De drang om abortus te ‘normaliseren’ wordt steeds groter.
Het grote probleem
Het is zeer waarschijnlijk mogelijk dat veel vrouwen bij abortus met cognitieve dissonantie te maken hebben. En daarbij zoeken in de eerder beschreven oplossingen, waardoor andere vrouwen die nog vóór de keuze staan tot een abortus, op het verkeerde been worden gezet. Die vrouwen worden meegesleurd in een volgende verkeerde beslissing waar ze mee in de knoei kunnen komen.
Problemen moet je oplossen en voorkomen, niet alsmaar groter maken.
Dit artikel verscheen op CVandaag
[1] Abortus in Nederland in 2025: vrijheid, keuze én vooruitgang
